Mae adroddiad newydd gan Internet Matters, a noddir gan Tesco Mobile heddiw wedi datgelu bod plant (8-16 oed) sy’n cael prydau ysgol am ddim yn fwy tebygol o brofi niwed ar-lein, yn ôl y plant eu hunain a’u rhieni.
Mae rhieni plant sy’n cael prydau ysgol am ddim yn gyson yn fwy tebygol o adrodd bod eu plentyn wedi bod yn agored i ystod eang o niwed ar-lein, gyda 74% wedi profi o leiaf un niwed ar-lein, o gymharu â 60% o’r rhai nad ydynt yn cael prydau ysgol am ddim. .
Er bod mwy o rwystrau i fynd ar-lein i blant sy’n cael prydau ysgol am ddim, maent yn treulio cymaint o amser ar-lein â phlant nad ydynt yn eu derbyn. Er gwaethaf hyn, mae'r ffordd y maent yn treulio'r amser hwnnw a'r cynnwys y maent yn agored iddo, yn amrywio'n sylweddol.
Er bod y rhai sy’n cael prydau ysgol am ddim yn dweud eu bod yn elwa o fod ar-lein, gyda bron i chwech o bob deg o blant (59%) yn dweud bod bod ar-lein yn gwneud iddynt deimlo’n hapus, ar y cyfan maent yn profi mwy o emosiynau negyddol na’u cyfoedion. Maent yn fwy tebygol o ddweud bod bod ar-lein yn eu gwneud yn drist (14% o gymharu â 4%), yn poeni am eu hymddangosiad (17% o’i gymharu ag 8%), ac yn genfigennus o bobl eraill (18% o’i gymharu â 7%).
Mae un o bob pedwar (25%) o blant sy’n cael prydau ysgol am ddim hefyd yn dweud bod ganddyn nhw fwy o ffrindiau ar-lein nag sydd ganddyn nhw yn yr ysgol, o gymharu â 19% o blant nad ydyn nhw’n cael prydau ysgol am ddim. Mae hyn yn tynnu sylw at rôl technoleg ddigidol wrth helpu’r plant hyn i wneud cysylltiadau, er ei fod yn codi pryderon sylweddol ynghylch pwy allai’r ‘ffrindiau’ hyn fod ac a ydynt yn colli allan ar ffurfio cysylltiadau yn y byd all-lein.
Mae rhieni fel arfer yn poeni mwy am faterion ar-lein allweddol, gan fod bron ddwywaith yn fwy tebygol o fod yn bryderus am hapchwarae na rhieni eraill. Gallai hyn fod yn gysylltiedig â’r ffaith bod plant sy’n cael prydau ysgol am ddim yn treulio mwy o amser yn chwarae gemau, lle gall ymddygiad o fath gamblo ddigwydd, a’r ffaith bod y teuluoedd hyn yn debygol o fod dan fwy o bwysau ariannol.
Mae rhieni hefyd fwy na dwywaith yn fwy tebygol o ddweud bod gan eu plant ddelwedd corff gwael neu hunan-barch isel o ganlyniad i'r hyn y maent wedi'i weld ar-lein. Yn fwy pryderus, maent hefyd fwy na theirgwaith yn fwy tebygol o ddweud bod eu plentyn wedi edrych yn rhagweithiol ar gynnwys o grwpiau radical neu eithafol, neu wedi cyfathrebu â nhw.
Mae’r adroddiad yn dangos yn benodol bod angen i ysgolion fod yn rhoi sylw manwl i blant sy’n cael prydau ysgol am ddim, yn ogystal â rhieni’r plant hyn. Gyda hyn mewn golwg, mae Internet Matters yn galw ar ysgolion i chwarae rhan fwy yn y gofod hwn.
Mae'r llywodraeth ar hyn o bryd yn y broses o adolygu RSHE (Addysg Perthynas, Rhyw ac Iechyd), llwybr allweddol ar gyfer addysgu plant am ddiogelwch ar-lein yn yr ysgol. Yng ngoleuni tystiolaeth yr adroddiad hwn, Mae Internet Matters yn pwyso am gydran ar-lein RSHE i fod yn fwy ac yn well, yn canolbwyntio ar helpu plant i wella o brofiadau negyddol yn ogystal ag atal yn y lle cyntaf. Mae'r ymgynghoriad i fod i gael ei gyhoeddi yn yr hydref a bydd y canllawiau newydd yn cael eu cwblhau ar ddechrau'r flwyddyn nesaf.
Er bod ysgolion yn chwarae rhan fawr yn lles plant, mae Internet Matters yn cydnabod bod ysgolion eisoes dan bwysau ac angen mwy o adnoddau, hyfforddiant ac amser i ymdrin â diogelwch ar-lein yn iawn.
Simone Vibert, Pennaeth Polisi ac Ymchwil Internet Matters, Meddai: “Mae’r blynyddoedd diwethaf wedi amlygu’r heriau y mae llawer o deuluoedd yn eu hwynebu wrth sicrhau mynediad i’r byd ar-lein. Ond mae’r adroddiad hwn yn dangos, hyd yn oed pan fo teuluoedd sy’n profi anfantais ariannol yn gallu mynd ar-lein, mae anghydraddoldeb o hyd, gyda phlant sy’n cael prydau ysgol am ddim yn cael profiad gwaeth ar-lein na’u cyfoedion. Yn ystod yr argyfwng costau byw hwn, mae’n bwysicach nag erioed sicrhau bod pob teulu’n gallu cael cymorth i gadw’n ddiogel ar-lein. Mae ysgolion yn rhan o’r ateb i hyn, ond mae angen cefnogaeth arnyn nhw.”
Rachel Swift, Prif Swyddog Cwsmeriaid Tesco Mobile, meddai: “Yn Tesco Mobile, rydyn ni’n gofalu am gysylltiad dynol ac rydyn ni’n gwybod bod technoleg yn creu cyfleoedd i helpu i adeiladu’r cysylltiadau hynny. Mae’r ymchwil hwn yn amlygu realiti sy’n peri pryder – atgof taer nad yw pob plentyn yn rhannu’r un profiadau digidol.
Trwy ein partneriaeth ag Internet Matters, rydym yn cefnogi rhieni a gofalwyr i gadw plant yn ddiogel ar-lein, a helpu teuluoedd i wneud penderfyniadau gwybodus am sut i lywio’r byd digidol fel y gallant fwynhau buddion cysylltedd yn ddiogel ac yn drwsiadus.”
