Hoe online haat en extremisme bij jongeren tegen te gaan

Debat of interesse in aanhoudende conflicten en oorzaken kunnen enorme positieve gevolgen hebben voor jongeren. Dergelijke positieve gevolgen zijn onder meer het leren over andere culturen, het deelnemen aan sociale actie of het modelleren van gezonde discussies.

Sommige debatten – zoals die over Israël en Palestina – kunnen echter polariserend en isolerend zijn voor getroffen gemeenschappen.

Analyse van het Instituut voor Strategische Dialoog (ISD) laat zien hoe online antisemitisme en anti-moslim Er is sprake van haat in de discussies over het Israëlisch-Palestijnse conflict. Bovendien spiegelen deze houdingen zich offline trends van toegenomen incidenten en etnisch of religieus gemotiveerde haatmisdrijven.

Vooral jongeren zijn kwetsbaar

Uit nieuwe opiniepeilingen van YouGov en The Economist in de Verenigde Staten blijkt dat jonge mensen eerder dan oudere tijdgenoten geloven in schadelijke mythen over de Joodse macht of de Holocaust. Daarom hebben sommigen hun zorgen geuit algoritmische vertekening op apps die populair zijn onder jongeren, zoals TikTok.

Extremisme kan het best worden begrepen als een onwrikbare ‘zero-sum’ mentaliteit binnen de groep versus de buitengroep. Met andere woorden, extremisme betekent dat we de wereld zien als ‘ik en mensen zoals ik’ versus ‘jij en mensen zoals jij’, waarbij slechts één groep kan ‘winnen’.

Deze scheidslijnen zijn vaak gebaseerd op religieuze, etnische of raciale verschillen.

Helaas neigt deze manier van kijken naar de wereld vaak tot ‘identiteitsreductie’. Dit is waar de meervoudige, elkaar kruisende identiteiten van mensen worden gereduceerd tot eenvoudige stereotypen op basis van deze kenmerken.

Dergelijk gedrag kan leiden tot dehumanisering van anderen, de consolidatie van echokamers en het onvermogen om meerdere waarheden vast te houden en kritisch om te gaan met mensen met verschillende meningen.

Waar jongeren extremistische inhoud zien

Het is helaas uiterst gemakkelijk om toegang te krijgen tot extremistische onlinegemeenschappen, vooral op kleinere sociale-mediaplatforms met een slecht veiligheidsbeleid.

Als alternatief kunnen jongeren deze forums leren kennen door het gebruik van reguliere sociale-mediaplatforms, waar mensen vaak links naar groepen of netwerken plaatsen. Hoewel reguliere platforms doorgaans instellingen hebben voor meer kindvriendelijke modi, is dit wel het geval zal niet altijd gewelddadige of expliciete inhoud verbergen.

Ook gamingforums kunnen een rol spelen bij radicalisering. Servers op platforms zoals Discord worden gebruikt als socialisatieruimtes voor extremisten.

Waarom sluiten jongeren zich aan bij extremistische netwerken?

Jongeren kunnen om verschillende redenen betrokken raken bij extremistische netwerken, die niet allemaal verband houden met ideologie.

Ze kunnen op zoek gaan naar tegencultuur of rebellie, op zoek gaan naar een sociale ruimte die hen accepteert vanwege hun persoonlijke sociale isolatie, of ze kunnen zelfs per ongeluk op extremistische gemeenschappen stuiten. Sommige platforms zoals X (voorheen Twitter) or TikTok gebruik ‘algoritmische versterking’, die vergelijkbare accounts suggereert als accounts waar een gebruiker veel tijd doorbrengt, wat ertoe kan leiden dat hij nieuwe extremistische netwerken bedient.

Veel extremistische forums zijn niet alleen een plek om berichten te plaatsen, maar vormen een hele gemeenschap van steun, het delen van grappen of het spelen van spelletjes. Sommigen hebben een zeer sterke memecultuur, waarin racisme wordt gegamificeerd en gezien als een vorm van donkere humor. In deze fora proberen oudere mensen soms jongeren te rekruteren voor extremistische doelen.

Jongeren kunnen dat ook steeds vaker toegang krijgen tot extremistische ideeën en activiteiten zonder enige tussenkomst van volwassenen. Bovendien zijn er steeds meer gevallen van kinderen het vormen van hun eigen extremistische netwerken of het aangaan van contacten met hun collega’s over schadelijke oorzaken, hoewel dit nog steeds relatief zeldzaam is.

Ouders, verzorgers en leraren moeten jongeren aanmoedigen om deel te nemen aan gezonde debatten die geworteld zijn in feitelijk correcte informatie. In de argumenten van jongeren moet rekening worden gehouden met de diversiteit van meningen en de reële impact die conflicten en de daarmee samenhangende haat kunnen hebben. Ontmoetingen in de echte wereld kunnen hierbij helpen. Sommige onderzoeken suggereren zelfs dat het ontmoeten van een uiteenlopende groep mensen jongeren kan helpen stereotypen te verwerpen.

Dit kan inhouden dat scholen bezoeken organiseren aan lokale geloofsgemeenschappen, of via interreligieuze initiatieven zoals opstaan, dat joodse en islamitische onderwijzers naar de klas brengt.

Waar online haat wordt gekoppeld aan desinformatie, kunnen ouders kinderen laten zien hoe ze hulpmiddelen kunnen gebruiken zoals BBC verifiëren om te bepalen of verhalen of afbeeldingen waar zijn. Feiten controleren kan de mediageletterdheid en het kritisch denkvermogen van kinderen ontwikkelen en hen helpen strijd tegen de verspreiding van valse informatie. Helaas zal de introductie van generatieve kunstmatige intelligentie-instrumenten dit een grotere uitdaging maken.

Let op de tekenen van extremisme

Als het om extremisme gaat, kunnen ouders en verzorgers letten op specifieke signalen, beelden of taalgebruik dat iemand die zich met extreemrechts bezighoudt, zou kunnen overnemen. Het boek ‘Signs of Hate’ van de antifascistische liefdadigheidsinstelling HOPE not Hate benadrukt hoe dit eruit zou kunnen zien.

Jongeren die extreme opvattingen delen, kunnen ook een ‘wij versus zij’-houding vertonen. Ze kunnen een andere groep ontmenselijken of stereotyperen op basis van beschermde kenmerken.

Als u denkt dat uw kind communiceert binnen extremistische gemeenschappen of het risico loopt dit te doen, zijn er dingen die u kunt doen. Bezoek de advieshub voor radicalisering voor meer informatie.