Mae arbenigwyr Karl Hopwood a Catherine Knibbs yn trafod effeithiau technoleg ar-lein ar iechyd meddwl plant a phobl ifanc, yn enwedig sut y gall technoleg effeithio ar deimladau o unigrwydd. Gweld beth allwch chi ei wneud i gefnogi plant a allai brofi'r teimladau hyn.
Mae wedi bod yn ddwy flynedd heriol i bawb. Mae technoleg wedi chwarae rhan arwyddocaol a byddai llawer yn dadlau y byddai bywyd wedi bod yn anoddach fyth hebddi. Ac eto, rydym yn aml yn clywed am y pryderon gan rieni ac athrawon am blant a phobl ifanc sy'n cael eu trochi mewn technoleg, prin yn edrych i fyny o'u dyfeisiau.
I rai, mae eu cysylltiad â thechnoleg, boed yn blatfform cyfryngau cymdeithasol neu'n gêm ar-lein y maent yn ei chwarae, yn rhan annatod o'u bywyd cymdeithasol. Dyma sut maen nhw'n rhyngweithio â ffrindiau, yn rhannu barn, yn gwneud cynlluniau ac yn cadw mewn cysylltiad. Fodd bynnag, i eraill, gall fod yn brofiad mwy unochrog lle maent yn defnyddio cynnwys ond heb ymgysylltu ag eraill mewn ffordd ystyrlon mewn gwirionedd.
Cydbwysedd yw’r allwedd yma – mae angen i rieni sicrhau, tra bod lle ar gyfer gweithgaredd ar-lein, bod yn rhaid iddo gael ei gymysgu â phethau eraill sy’n digwydd all-lein, sydd hefyd yn darparu cysylltiadau a chyfleoedd i ryngweithio a chyfathrebu ag eraill.
Mae angen i rieni hefyd osod esiampl dda ac, wrth ddefnyddio dyfeisiau, modelu'r ymddygiad yr hoffent ei weld yn eu plant. Mae gormod o blant iau yn siarad am waharddiad ar ffonau symudol wrth y bwrdd cinio dim ond wedyn egluro bod eu rhieni yn torri'r rheol yn rheolaidd ac nad oes neb yn siarad â nhw.
Gall technoleg gael effaith gadarnhaol iawn arnom ni i gyd ond mae angen ei reoli'n ofalus. Pan fydd plant yn iau, mae hynny'n golygu rheolau a therfynau nes eu bod yn gallu rheoleiddio pethau drostynt eu hunain.
Dywedir yn aml ein bod yn byw mewn byd hyper-gysylltiedig, gyda phobl ar flaenau ein bysedd dim ond clic i ffwrdd. Fodd bynnag, gall plant a phobl ifanc deimlo'n unig hyd yn oed gyda'r nifer hyn o bobl sydd ar gael iddynt.
Ein cysylltiadau (a elwir weithiau'n 'glymau') â phobl yw sut rydym yn teimlo'n iach yn emosiynol ac yn seicolegol. Pan fyddwn ni mewn perthnasoedd sy'n teimlo'n dda, gall hyn gael effaith gadarnhaol ar ein ffisioleg hefyd. Gallant ein helpu yn llythrennol deimlo'n dda.
Fodd bynnag, pan edrychwn ar yr hyn sy’n gyfystyr â pherthynas ‘dda’ neu, yn y gofod digidol, ein ffrindiau ar-lein, rydym yn chwilio am nifer o bethau sy’n adlewyrchu fersiynau’r byd go iawn, sef: dwyochredd, cydberthynas, rhannu, caredigrwydd a teimlo ein bod yn cael ein gweld a'n clywed gan y person arall.
Mae technoleg yn helpu plant yn teimlo wedi'i gysylltu'n ddigidol, ond mae angen cyfeillgarwch sef y cysylltiad ac gwneud y cysylltu drwy ddefnyddio'r sgiliau a restrir uchod. Mae rhai plant yn fwy medrus wrth wneud hyn nag eraill a phan nad ydynt cystal, neu’n teimlo nad yw’r person arall yn gwneud ‘eu cyfran deg’, gall arwain at deimlo’n wrthodedig, yn ynysig ac yn unig. Mae'n brifo.
Gall yr hyn rydyn ni'n ei alw'n berthnasoedd 'rhyngbersonol' gael ei helpu gan yr oedolion o gwmpas gwrando ar sut mae ein plant yn siarad â'i gilydd, yn chwarae gemau gyda'i gilydd neu'n ymateb i bethau a rennir ar-lein. Gallwn eu harwain trwy ddilyn yr hyn a elwir y Llinyn Aur: gwnewch i eraill fel y dymunwch i eraill ei wneud i chi.
Mae hyn yn golygu fel yr oedolyn, gallwch chi eu helpu i ddysgu sut i reoli eu cysylltiadau a'u sgyrsiau, ac arwain trwy esiampl hefyd. Mae plant sy'n teimlo'n unig yn brifo ac mae angen ein sgiliau fel oedolion arnynt i'w helpu i ddysgu'r hyn a alwn yn 'rhoi a chymryd'; bod cyfeillgarwch yn werth eu pwysau mewn aur, yn seicolegol, felly mae gofalu amdanynt yn helpu plant i aros cysylltu ac mae hyn yn yn teimlo'n dda.
Gweler erthyglau ac adnoddau i helpu plant i gadw'n ddiogel ar-lein.