Rhoi eu ffôn clyfar cyntaf i blentyn
Pan oedd ei merch ieuengaf Lily yn 10, roedd hi eisiau ffôn symudol a chyfrifon cyfryngau cymdeithasol. “Nid oedd yn rhywbeth roeddwn yn hollol gyffyrddus ag ef, ond cytunais oherwydd bod gan ei ffrindiau i gyd gyfrifon, ac roeddwn i’n meddwl y byddai’n ffordd dda o gadw mewn cysylltiad wrth iddyn nhw symud i wahanol ysgolion uwchradd,” esboniodd Lisa.
Newidiadau mewn ymddygiad
Ar y dechrau, aeth popeth yn dda, a mwynhaodd Lily rannu diweddariadau ar Instagram a Snapchat. Fodd bynnag, dros y misoedd 18 nesaf, sylwodd Lisa fod Lily yn tynnu’n ôl ac yn bigog. Yna, pan oedd Lily yn 12, darganfu ei rhieni ei bod wedi bod yn hunan-niweidio.
“Roedd yn sioc erchyll,” meddai Lisa. “Fe wnaethon ni drafod y mater gyda hi, ond dywedodd Lily nad oedd hi'n gwybod pam ei bod hi'n ei wneud.”
Ceisio cymorth proffesiynol
Aeth rhieni Lily â hi i weld y meddyg teulu sawl gwaith dros yr ychydig fisoedd nesaf ond nid oeddent yn gallu cyrraedd gwaelod y mater. “Yn y bôn, dywedwyd wrthym am fynd ar-lein, a siarad â'r ysgol,” meddai Lisa. “Fe wnaethon ni hynny, ond roedd hi mor anodd darganfod beth oedd y peth iawn i'w wneud. Fe wnaethon ni ddal i siarad â Lily. ”
Effaith seiberfwlio ar blentyn
Ym mis Ionawr eleni, derbyniwyd Lily i'r ysbyty ar ôl ceisio lladd ei hun. Dim ond bryd hynny y llwyddodd Lily i ddweud wrth ei theulu ei bod wedi cael ei seiber-fwlio am dros ddwy flynedd a hanner. Adroddwyd y mater i'r heddlu a'r ysgol, a diarddelwyd y bwlis, ac mae Lily bellach yn gwella, yn araf.
Mae edrych am arwyddion a siarad gyda'n gilydd yn allweddol
Mae'r digwyddiad cyfan wedi bod yn drawmatig iawn i'r teulu cyfan, a dywed Lisa eu bod bellach yn cymryd seiber-fwlio ac ymddygiad ar-lein yn llawer mwy o ddifrif. “Rwyf nawr yn gwirio ffôn Lily bob nos ac yn sicrhau yr ymdrinnir yn gyflym ag unrhyw negeseuon a allai fod yn ddirmygus. Fy ngofid mwyaf yw peidio â gwthio Lily i siarad yn agored â ni, a'n bod wedi ei gadael heb oruchwyliaeth ar y Rhyngrwyd. ”
O edrych yn ôl, mae Lisa'n teimlo ei bod yn naïf am seiber-fwlio, er ei bod hi ei hun yn defnyddio'r Rhyngrwyd yn rheolaidd. “Rwy'n credu nawr ei bod yn hanfodol ein bod ni'n gwneud popeth o fewn ein gallu i addysgu rhieni a rhai sy'n rhoi gofal,” meddai. “Ni all ein plant siarad â ni bob amser, felly mae'n bwysig bod rhieni'n gwybod yr arwyddion i edrych amdanynt, a pha gamau y gallwn eu cymryd i gadw ein plant yn ddiogel.”
