Sut i atal casineb ac eithafiaeth ar-lein gyda phobl ifanc

Gall dadl neu ddiddordeb mewn gwrthdaro ac achosion parhaus gael canlyniadau cadarnhaol enfawr mewn pobl ifanc. Mae canlyniadau cadarnhaol o'r fath yn cynnwys dysgu am ddiwylliannau eraill, cymryd rhan mewn gweithredu cymdeithasol neu fodelu trafodaethau iach.

Fodd bynnag, gall rhai dadleuon—fel y rhai sy’n ymwneud ag Israel a Phalestina—fod yn begynnu ac ynysu ar gyfer cymunedau yr effeithir arnynt.

Mae dadansoddiad gan y Sefydliad Deialog Strategol (ISD) yn dangos sut ar-lein gwrth-semitiaeth a gwrth-Fwslimiaid mae casineb wedi codi mewn trafodaethau am y gwrthdaro rhwng Israel a Phalestina. Yn ogystal, mae'r agweddau hyn yn adlewyrchu tueddiadau all-lein o gynnydd mewn digwyddiadau a throseddau casineb â chymhelliant ethnig neu grefyddol.

Mae pobl ifanc yn arbennig o agored i niwed

Mae arolygon barn newydd gan YouGov a The Economist yn yr Unol Daleithiau yn dangos bod pobl ifanc yn fwy tebygol na chyfoedion hŷn o gredu mythau niweidiol am bŵer Iddewig neu’r Holocost. Fel y cyfryw, mae rhai wedi codi pryderon ynghylch rhagfarn algorithmig ar apiau sy'n boblogaidd ymhlith pobl ifanc fel TikTok.

Mae eithafiaeth yn cael ei ddeall orau fel meddylfryd o sero-swm na ellir ei ysgwyd mewn grŵp ac all-grŵp. Mewn geiriau eraill, mae eithafiaeth yn golygu gweld y byd fel ‘fi a phobl fel fi’ yn erbyn ‘chi a phobl fel chi’, lle mai dim ond un grŵp all ‘ennill’.

Mae'r llinellau rhannu hyn yn aml yn tynnu ar wahaniaethau crefyddol, ethnig neu hiliol.

Yn anffodus, mae’r ffordd hon o edrych ar y byd yn tueddu i gymryd rhan mewn ‘lleihau hunaniaeth’. Dyma lle mae hunaniaethau croestoriadol lluosog pobl yn cael eu lleihau i stereoteipiau syml yn seiliedig ar y nodweddion hyn.

Gall ymddygiad o’r fath arwain at ddad-ddyneiddio eraill, atgyfnerthu siambrau atsain a’r anallu i arddel gwirioneddau lluosog ac ymgysylltu’n feirniadol â phobl â safbwyntiau gwahanol.

Lle mae pobl ifanc yn gweld cynnwys eithafol

Yn anffodus, mae’n hynod o hawdd cael mynediad at gymunedau ar-lein eithafol, yn enwedig ar lwyfannau cyfryngau cymdeithasol llai sydd â pholisïau diogelwch gwael.

Fel arall, efallai y bydd pobl ifanc yn dod i wybod am y fforymau hyn trwy ddefnyddio llwyfannau cyfryngau cymdeithasol prif ffrwd, lle mae pobl yn aml yn postio dolenni i grwpiau neu rwydweithiau. Er bod gan lwyfannau prif ffrwd fel arfer leoliadau ar gyfer moddau mwy cyfeillgar i blant, mae'n ni fydd bob amser yn cuddio cynnwys treisgar neu graffig.

Gall fforymau hapchwarae hefyd chwarae rhan mewn radicaleiddio. Er enghraifft, gweinyddwyr ar lwyfannau fel Discord yn cael eu defnyddio fel mannau cymdeithasoli ar gyfer eithafwyr.

Pam mae pobl ifanc yn ymuno â rhwydweithiau eithafol?

Gall pobl ifanc gymryd rhan mewn rhwydweithiau eithafol am wahanol resymau, nad yw pob un ohonynt yn gysylltiedig ag ideoleg.

Efallai y byddan nhw'n ceisio gwrth-ddiwylliant neu wrthryfel, yn chwilio am ofod cymdeithasol sy'n eu derbyn oherwydd arwahanrwydd cymdeithasol personol, neu hyd yn oed yn baglu ar draws cymunedau eithafol ar ddamwain. Er enghraifft, mae rhai platfformau fel X (Twitter gynt) or TikTok defnyddio ‘chwyddo algorithmig’, sy’n awgrymu cyfrifon tebyg i’r rhai lle mae defnyddiwr yn treulio llawer o amser, a allai arwain at wasanaethu rhwydweithiau eithafol newydd iddynt.

Mae llawer o fforymau eithafol nid yn unig yn ofod i bostio, ond yn ffurfio cymuned gyfan o gefnogaeth, rhannu jôcs neu chwarae gemau. Mae gan rai ddiwylliannau meme cryf iawn, lle mae hiliaeth yn cael ei gamweddu a'i weld fel math o hiwmor tywyll. Yn y fforymau hyn, mae unigolion hŷn weithiau’n ceisio recriwtio pobl ifanc i achosion eithafol.

Yn gynyddol, mae pobl ifanc hefyd yn gallu cael mynediad at syniadau a gweithgareddau eithafol heb unrhyw ymglymiad gan oedolion. Yn ogystal, mae mwy a mwy o achosion o blant ffurfio eu rhwydweithiau eithafol eu hunain neu ymgysylltu â’u cyfoedion ynghylch achosion niweidiol, er bod hyn yn dal yn gymharol brin.

Dylai rhieni, gofalwyr ac athrawon annog pobl ifanc i gymryd rhan mewn dadleuon iach sydd wedi’u gwreiddio mewn gwybodaeth ffeithiol gywir. Dylai dadleuon pobl ifanc gydnabod amrywiaeth barn a’r effaith yn y byd go iawn y gall gwrthdaro a’r casineb cysylltiedig ei gael. Gall cyfarfyddiadau yn y byd go iawn helpu gyda hyn. Mewn gwirionedd, mae rhai astudiaethau'n awgrymu y gall cyfarfod ag ystod amrywiol o bobl helpu pobl ifanc i wrthod stereoteipiau.

Gallai hyn olygu bod ysgolion yn trefnu ymweliadau â chymunedau ffydd lleol, neu drwy fentrau rhyng-ffydd megis Sefyll i fyny, sy'n dod ag addysgwyr Iddewig a Mwslimaidd i'r ystafell ddosbarth.

Lle mae casineb ar-lein yn gysylltiedig â gwybodaeth anghywir, gall rhieni ddangos i blant sut i ddefnyddio offer fel BBC Verify i nodi a yw straeon neu ddelweddau yn wir. Gwirio ffeithiau yn gallu datblygu llythrennedd cyfryngau a sgiliau meddwl beirniadol plant, gan eu helpu herio lledaeniad gwybodaeth ffug. Yn anffodus, bydd cyflwyno offer deallusrwydd artiffisial cynhyrchiol yn gwneud hyn yn fwy heriol.

Chwiliwch am arwyddion eithafiaeth

O ran eithafiaeth, gall rhieni a gofalwyr gadw llygad am arwyddion, delweddau neu iaith benodol y gallai rhywun sy'n ymwneud â'r dde eithaf eu mabwysiadu. Mae’r llyfr ‘Signs of Hate’ gan yr elusen gwrth-ffasgaidd HOPE not Hate yn amlygu sut olwg allai fod ar hwn.

Gallai pobl ifanc sy’n rhannu safbwyntiau eithafol hefyd ddangos agweddau ‘ni yn erbyn nhw’. Gallent ddad-ddyneiddio neu stereoteipio grŵp arall yn seiliedig ar nodweddion gwarchodedig.

Os ydych chi'n meddwl bod eich plentyn yn cyfathrebu o fewn cymunedau eithafol neu mewn perygl o wneud hynny, mae yna bethau y gallwch chi eu gwneud. Ewch i'r ganolfan cyngor radicaleiddio i ddysgu mwy.